Centennial

Soms kun je nog beter een slechte film of tv-serie met een goed einde kijken dan een enerverende met een teleurstellend slot. Hoe langer je ergens naar kijkt, des te interessanter het wordt wat voor een afronding een verhaal krijgt en als iets eens in negatieve zin met een sisser afloopt, dreigt dat daarom zelfs een wat wrange nasmaak op te leveren. Bijna kun je dan geneigd zijn de weg ernaartoe te vergeten, maar als het onderweg zijn plezieriger is dan het bereiken van de bestemming, is het wel zo verstandig zo veel mogelijk in je op te nemen tijdens het tripje dat je aan het maken bent. 

Gelukkig heb ik het onlangs niet nagelaten zo veel mogelijk plezier te halen uit elke genietbare minuut van Centennial, een miniserie uit het ontstaanstijdperk van dat concept. Tijdens het najaar van 1978 en de winter die liep tot begin 1979 werden de twaalf aflevering ervan uitgezonden, de eerste en laatste met een duur van tweeënhalf uur en de overige elk anderhalf. Een hoop tijd dus om door te brengen met de verschillende karakters die de revue passeren, al spelen ze geen van alle van begin tot eind een rol, gezien het verhaal zich voltrekt over een tijdspanne van zo'n anderhalve eeuw. 

De serie was daarmee een prestigieus project, groots in opzet, net als het boek waarop de verfilming is gebaseerd. Kosten noch moeiten werden gespaard, dat blijkt onder andere uit het feit dat het rond de tijd van uitzending de duurste tv-serie ooit gemaakt was. Ervaren tv-makers en befaamde acteurs bundelden de krachten en hebben er iets episch van weten te maken dat op wat vlakken logischerwijs wel wat gedateerd is, maar ook hier en daar opvallend vooruitstrevend. Met name enkele verouderingsprotheses, die bij verschillende acteurs werden toegepast om het verloop van de jaren te helpen aanduiden, waren wat mij betreft zeer geslaagd.

Wat vooral van groot belang was, is dat de tijd werd genomen om de toon te zetten, waarbij dus niet van de ene naar de andere actiescene wordt gevlogen zonder dat duidelijk is wat er allemaal gaande is. Gebeurtenissen volgen elkaar dus niet in een onnodig rap tempo op en er worden over het algemeen geen grote sprongen gemaakt in de leeftijden van de hoofdpersonen. En, of ze nu van ouderdom of door (nog) minder prettige omstandigheden sterven, het noodlot van al die op de voorgrond aanwezige karakters is er een met impact op de kijker.

Nu wordt er in de serie niet heel veel vernieuwends onder de aandacht gebracht en zou je je daarom kunnen afvragen of  Centennial dan wel zo origineel is, maar na het zien van de serie trok ik eigenlijk dezelfde conclusie als na het lezen van het boek dat er aan ten grondslag lag: "Zonder al te veel sentiment weet hij de personen die de Amerikaanse droom hebben weten te verwezenlijken een herkenbare identiteit te geven, waarbij hij zowel misverstanden uit de wereld helpt als het ontstaan van clichés rechtvaardigt." Destijds schreef ik dat over James A. Michener, de auteur van de vuistdikke roman, maar van de makers van de tv-serie kan en mag absoluut hetzelfde worden gezegd.

In alle afleveringen staat een bepaald thema of een specifieke tijdspanne centraal en vaak is er een afleveringstitel die daarmee gepaard gaat ('Only the Rocks Live Forever', 'For as Long as the Waters Flow' en 'The Winds of Fortune' zijn daarvan wat mij betreft enkele geslaagde voorbeelden). In de meeste gevallen is de gekozen insteek subtiel verweven met het narratief, waardoor die er niet al te dik bovenop komt te liggen, al zijn er ook enkele afleveringen waarbij een link met de algemene verhaallijn niet heel concreet aanwezig is. Dat gevoel ontstaat vooral wanneer hoofdpersonages in een en dezelfde aflevering voor het eerst én voor het laatst worden opgevoerd. 

Het is vooral jammer dat het afsluitende deel daar een beetje onder lijdt. De slotaflevering is verre van rampzalig, maar het voornaamste aanknopingspunt met de rest van de afleveringen (een misdaad van enkele decennia ervoor) komt niet helemaal lekker uit de verf en hoewel hier en daar nog wat personages terugdenken aan vervlogen tijden, staan hun dagelijkse bezigheden daar te veel los van om van een voldoening gevende afloop te kunnen spreken. Tegelijkertijd was dat slechts een van de weinige aspecten waarmee de serie het boek geen eer aan doet. Gedurende de vele uren die aan de laatste aflevering vooraf gingen, viel er namelijk nauwelijks iets aan te merken op de wijze waarop het verhaal op het scherm werd vertolkt. Centennial was wat dat betreft absoluut de moeite van het maken en (vooral) het kijken waard.